De schoonheid van vergankelijkheid en vergetelheid

Jacolien de Jong maakt tekeningen. In haar oeuvre is het contrast tussen binnen - en buitenwereld, uiterlijke verschijningsvorm en gevoelsleven, een terugkerend en inspirerend gegeven.

Wij zijn natuur! De natuur om ons heen en in onszelf
Jacolien de Jong is gefascineerd door de schoonheid en vergankelijkheid van de natuur. De natuur en het menselijk brein zijn voor haar een bron van inspiratie. Enerzijds de schoonheid van vergankelijkheid, anderzijds de tragiek van vergetelheid, het verlies van tijd en herinneringen. In haar tekeningen, geeft plantaardig materiaal zoals gedroogde bladeren, structuur aan het brein.

Leaves on my mind, tekeningen over vergankelijkheid en vergetelheid.
De natuur en het menselijk brein zijn een bron van inspiratie voor mijn tekeningen. Enerzijds de schoonheid van vergankelijkheid met anderzijds de vergetelheid, het verlies van tijd en herinneringen. In de serie ‘’Leaves on my mind’’ geven gedroogde bladeren structuur aan de hoofden. Vanuit een experimentele en intuitieve manier van werken worden associaties en gevoelens zichtbaar over datgene wat groeit en verloren gaat.

Tekenen is mijn lust en mijn leven. Kleuren zijn een grote inspiratiebron die ik dan ook in overvloed gebruik. Elke kleur heeft waarde en betekenis en spreekt in combinatie met elkaar haar eigen taal. Bij voorkeur werk ik met inkt en zacht pastelkrijt op papier. Bij het tot stand komen van mijn tekeningen is een belangrijke rol weggelegd voor het toeval. Ik laat de inkt vloeien en met behulp van het krijt geef ik vorm en betekenis aan de vlekken die ik maak. Zo ontstaan grote muurvullende kleurrijke tekeningen met een soms sprookjesachtig karakter. De tekeningen vormen het decor van een eigen wereld. Ik ben gefascineerd door de ongrijpbare werking van het brein. Waar komt creativiteit vandaan en welke processen vinden plaats bij herinneringen die komen bovendrijven. Naast mijn beeldende werk snijd ik maatschappelijke thema’s aan waarbij ik het publiek betrek in mijn werk. Enkele voorbeelden zijn het project ‘’Woman under cover’’ , een serie tekeningen geïnspireerd op het leven van Afghaanse vrouwen waarbij bezoekers zelf kunnen ervaren hoe het is om een boerka te dragen. Het project ‘’De Groeten aan Pa’’ geinspireerd op de relatie tussen vaders en kinderen, waarin bezoekers worden uitgenodigd een kaart te schrijven aan hun eigen vader. En tot slot het project ‘’Berichten aan Onze jongens’’ waarbij burgers van Utrecht werden uitgenodigd om een vliegtuigje te vouwen met daarop een persoonlijk bericht gericht aan militairen op missie in Uruzgan. Als kunstenaar ontwikkel ik bovendien projecten in de zorg waarbij ik creativiteit inzet als middel om de communicatie tussen mensen te verbeteren en ben ik actief in het bedrijfsleven als creatieve coach. In het atelier kun je kennis maken met al deze aspecten van mijn kunstenaarschap


Women under cover

Gesluierde vrouwen als inspiratiebron, leven onder een hemelsblauwe sluier

In de serie tekeningen ‘Woman under cover‘ zijn gesluierde vrouwen de inspiratiebron , in het bijzonder de traditionele dracht van Afghaanse vrouwen, een hemelsblauwe boerka. Dit alles verhullende kledingstuk beperkt de vrouw in haar bewegingsvrijheid en levensruimte en maakt haar tot een anoniem wezen in het straatbeeld. Wie schuil gaat onder de sluier blijft voor buitenstaanders een mysterie. In haar tekeningen bevrijdt Jacolien de vrouwen van hun sluier. De vrouwen geven zich bloot en onthullen een persoonlijk gevoelsleven van wanhoop, verlangen en ambitie. Onder de anonieme verschijningsvorm van de hemelsblauwe sluier onthult Jacolien de Jong het getekende leven van vrouwen die, ondanks alles, hopen op een betere toekomst. De tekeningen zijn uitgevoerd in ultramarijnblauw, de karakteristieke kleur van de Afghaanse boerka. Bezoekers worden uitgenodigd om zelf te ervaren hoe de wereld eruitziet vanuit dit alles verhullende kledingstuk. Men kan zichzelf in de sluier hullen en een kijkje nemen in de spiegel en op de werkelijkheid.


Mijn werk is niet zoet
Interview AD 23 oktober 2008
Tekst: Dieuwertje Mertens

Kunstenares Jacolien de Jong wist niet wat ze hoorde toen ze een atelier van 675 m2 mocht uitkiezen in een leegstaand kantoorpand in Zeist. “Ik wilde meer ruimte omdat ik een groot werk wilde maken, maar zoveel ruimte had ik niet verwacht.” Toch doet het enorme atelier niet ongezellig aan. De Jong giechelt: “Het is een soort meisjeskamer voor grote meisjes.”

Pastelkrijt
In het midden van het atelier hangen de grote doeken van De Jong als onderdeel van een soort theaterdecor aan het plafond. Haar werken zijn groot en kleurrijk. Ze werkt met pastelkrijt, potlood en inkt. “Ik houd van krijt, omdat het bijna een verlengstuk van je vingers is. Vergis je niet: de kleuren in mijn werk doen zoet aan, maar mijn werk is niet zoet.”

Maatschappelijke thema’s
De kunstenares laat zich vaak inspireren door maatschappelijke thema’s. “De eerste straatbeelden in de media vanuit Afghanistan vond ik bijvoorbeeld erg fascinerend: een kaalgeslagen land met van die hemelsblauwe gesluierde vrouwen op straat. Vanaf dat moment ben ik mij gaan verdiepen in de cultuur. Ik las alles over Afghanistan en het leven onder de Taliban. Ik vroeg mij af: Wie zijn die vrouwen onder de burka?”

Vrouw onder de burka
De Jong zocht contact met een Nederlandse fotografe in Kabul. “Zij vertelde mij dat de vrouwen onder die burka’s een ontzettende honger hebben naar make-up en mode. Dit gegeven heeft geresulteerd in hemelsblauwe tekeningen waarin ik vrouwen onder de burka zichtbaar maak. Ze zijn naakt en nemen rare poses aan, zoals de fotomodellen in de modebladen.”

Missie
De kunstenares heeft een passpiegel en twee burka’s naast haar werk gelegd, zodat bezoekers zelf een burka kunnen uitproberen. “Ik wil graag dat mensen onderdeel van mijn werk worden. Ik heb niet zozeer een missie met mijn werk, maar alleen mooie tekeningen maken is niet genoeg. Het zou fijn zijn als ik mensen aan het denken zet.”

Interview AD 22 juli 2008

Gedachten vormgegeven in bedachte landschappen, door MARIANNE DEKKER

GORINCHEM - Gefascineerd door tegenstellingen, creëert kunstenares Jacolien de Jong in haar tekeningen een wereld waarin gedachten letterlijk vorm krijgen in imaginaire landschappen en ruimtes. Momenteel exposeert ze met twee kleurrijke werken in De Etage, de galerie van boekhandel Cursief in de binnenstad van Gorinchem.

,,Ik gebruik uitgangspunten uit het dagelijks leven: ruimtes die ik goed ken en dingen om me heen. Die combineer ik dan met fantasie. Ik vind het belangrijk om een beetje te spelen,’’ aldus De Jong. ,,Ik ben niet iemand die weken aan één tekening kan werken. Ik pak een onderwerp en ga deze op bijvoorbeeld twaalf manieren tekenen. Vervolgens werk ik alle tekeningen uit. Dan heb ik meer de ruimte om mijn idee te laten groeien. Omdat ik er zoveel heb kan ik experimenteren. Het geeft ook niet als er één mislukt, die gooi ik dan gewoon weg.’’

Dat experimentele is in veel van haar tekeningen terug te zien. Ze werkt met een gemengde techniek. ,,Ik heb een enorme liefde voor kleur en materialen,’’ zegt De Jong. ,,Het liefst werk ik met pastelkrijt. Daarmee kun je zowel lijnen zetten als vlakken vullen. Je kunt heel goed laagjes over elkaar heen zetten en in tegenstelling tot olieverf hoeft het niet te drogen.’’

Haar eerste expositie was in het Gorcums Museum, met ‘leven uit een koffer’ augustus vorig jaar. ,,Daar projecteerde ik oude ansichtkaarten die ik van mijn overgrootvader geërfd had. Hij was baggeraar, dus reisde de hele wereld af. Tijdens zijn reizen stuurde hij zijn twee zoons regelmatig ansichtkaarten, het zijn oude beelden die van de hele wereld vandaan komen.’’ In september exposeert ze met een uitgebreider vervolg op ‘leven uit een koffer’ in het Sliedrechts Museum.


Contact met Mary Munnik in Afghanistan

Afghanistan Ontsluierd

Mary Munnik woont sinds juli 2005 in in Kabul, Afghanistan. De fotografe bezocht Kabul voor het eerst in de zomer van 2005 om een fototentoonstelling voor te bereiden. Ze werd zo door het land gegrepen, dat ze er is gebleven. Haar foto’s documenteren onder meer de wederopbouw, het dagelijkse leven van Afghanen en de woeste schoonheid van het landschap. Het zijn beelden die de toeschouwer een brede kijk geven op Afghanistan. Mary heeft ook een eigen bedrijf, dat Afghanen opleidt tot bedrijfsadviseur en Afghaanse bedrijven helpt in de opstartfase. In haar dagelijks werk heeft Mary meestal te maken met mannen, die het niet altijd even gemakkelijk vinden om hun traditionele kijk op de rol van de vrouw op te geven. Jacolien de Jong trad met de fotografe in contact na een optreden van Mary in een Nederlandse talkshow omdat ze meer wilde weten over de boerka en de Afghaanse vrouw. Een intensieve briefwisseling volgde. De foto’s die Mary van vrouwen maakt geven een achtergrond bij het werk van de kunstenaar.

Caleidoscoop op de verbeelding

Jacolien de Jong maakt tekeningen in gemengde techniek. Met behulp van inkt en krijt tovert zij een wereld tevoorschijn waarin gedachten en ideeen letterlijk vorm krijgen in imaginaire landschappen en ruimtes. Bij het maken van haar tekeningen laat Jacolien zich inspireren door de ondoorgrondelijke wereld van hersenspinsels en gedachtengangen. Het mysterie van het ontstaan van ideeen, het oproepen van herinneringen en gedachten die ontspruiten aan het menselijk brein krijgt letterlijk structuur en vorm in de tekeningen . Vergezichten, organische vormen , vloeiende lijnen en stromend water zijn terugkerende motieven in haar werk.

Kunstenaarsbedden, 2008

In 1992 studeerde ik af met een serie olieverfschilderijen van verlaten interieurs waarin bedden een prominente plaats innamen. Sindsdien heeft mijn werk tal van ontwikkelingen doorgemaakt maar steeds blijft het bed ‘opduiken’ in mijn werk. Het bed is metafoor voor leven en dood. Je wordt erin geboren, je wordt er in gemaakt en je eindigt op het sterfbed. Tussentijds is het een plaats voor dromen en verlangen.

Fysieke ruimte als afspiegeling van de geest

In mijn tekeningen vormen 'ruimtes' het vertrekpunt voor het weergeven van een wereld die imaginair lijkt maar die de directe afspiegeling is van een reëel voelbare werkelijkheid en als zodanig een heftige gevoelswereld vertegenwoordigt. Ik teken een wereld die op het eerste gezicht zoet en dromerig lijkt maar die in tweede instantie verontrustend blijkt te zijn. Zoals veranderende omstandigheden een ruimte direct beïnvloeden zo wordt ons persoonlijk gevoelsleven gekleurd door ervaringen. De impact van indrukwekkende gebeurtenissen wordt bezworen in een tekening. Recentelijk figureren vrouwen in de tekeningen veelal in verontrustende poses en in benarde situaties.

Als kunstenaar voel ik de verantwoordelijkheid om mij te verhouden tot de werkelijkheid en de actualiteit.
In de tekeningen versmelten alledaagse gebeurtenissen met wereldnieuws. De impact van indrukwekkende gebeurtenissen wordt bezworen in een tekening.

Aanvankelijk liet ik sec de ruimte zien.Het eigen atelier was uitgangspunt voor veel tekeningen. Recentelijk figureren echter vrouwen in de ruimtes. Door hun expliciete lichaamstaal geven zij zichzelf bloot. Mijn streven is om onverhuld het effect te laten zien van gebeurtenissen op het 'zijn'.

Door de jaren heen heb ik een eigen kleurgebruik en beeldtaal ontwikkeld. Verre reizen en de interesse in islamitische en Aziatische culturen hebben het kleurgebruik sterk beïnvloed. Contrastrijk en complementair kleurgebruik, zoals het oranje/blauw in moskeeën, weerspiegelt uitersten als goed en kwaad. Dynamische kleurschakeringen uit de Aziatische wereld als magenta,rose, oranje en geel vertegenwoordigen spirituele gevoelens. Blauw,het verlangen naar vrijheid en een betere wereld.
Jacolien de Jong Curriculum Vitae
Expositie We Are Nature, galerie Schoutenstraat Utrecht 2019